بررسی سبک شناسانه خطبه 226 نهج‌البلاغه (لایه‌های؛ آوایی، نحوی، بلاغی، واژگانی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خوارزمی

2 دانشجوی دکتری دانشگاه خوارزمی

10.52547/alr.2022.1383.1067

چکیده

سبک‌شناسی به عنوان دانش شناسایی شیوۀ کاربرد زبانی، به بررسی ویژگی‌های زبانی موجود در متن می-پردازد و عهده‌دار بررسی تمام چیزهایی است که به سبک مربوط می‌شود. بنیاد کار این دانش بر تمایز، گوناگونی و گزینش زبانی در لایه‌های مختلف زبان استوار است. خطبۀ 226 نهج‌البلاغه با موضوع دنیا، به بیان ناپایداری احوال دنیا و عیب‌ها و ویژگیهای آن می‌پردازد و بررسی سبک‌شناسانۀ این خطبۀ مهم می‌تواند مشخصه‌ها و عناصر سبکی نهفتۀ موجود در آن را که سبب برجستگی خطبۀ مذکور شده است، فرادید مخاطب قرار دهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی– تحلیلی و بر مبنای سبک‌شناسی به بررسی خطبۀ 226 نهج‌البلاغه در چهار لایۀ؛ آوایی، نحوی، بلاغی و واژگانی پرداخته و به این نتایج دست یافت که؛ تکرار آواهای متناسب با مضمون خطبه و سجع در لایۀ آوایی سطح موسیقائی خطبه را بالا برده و بر زیبایی متن افزوده است. تشخّص نحوی، ساخت‌های همپایه و حذف در لایۀ نحوی، به‌کارگیری استعاره و کنایه در لایۀ بلاغی، تناسب و تقابل معنایی میان واژگان و کاربست بالای واژگان عینی نسبت به انتزاعی در لایۀ واژگانی از دیگر مشخصه‌های سبکی خطبۀ 226 می‌باشند که امام (ع) با بهره‌گیری از آنها در لایه‌های مختلف سبب برجستگی سبک خطبه شده و بر انسجام و تاثیرگذاری خطبه افزوده است.

کلیدواژه‌ها